اختلال شخصیت مرزی یا BDP، نوعی بیماری روانی است که با تغییرات شدید در خلق و خو، تصور از خود و روابط مشخص می‌شود. افرادی که به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند، شخصیتی حساس و شکننده دارند و رفتارهای تکانشی، پرخطر و ناپایداری از خود نشان می‌دهند. همچنین، افراد مبتلا به BPD اغلب نوسانات عاطفی شدیدی را تجربه می کنند و در تنظیم احساسات خود مشکل دارند. در این نوشته، به بررسی دلایل، علائم و روش‌هاس درمان این اختلال صحبت می‌کنیم.
اختلال-شخصیت-مرزی
چه افرادی بیشتر درگیر اختلال شخصیت مرزی هستند؟
افراد با سابقه تروما: بسیاری از افرادی که BPD تشخیص داده شده‌اند، در زندگی خود ضربه‌های شدیدی مانند سوء استفاده فیزیکی یا جنسی، بی توجهی یا جدایی زودهنگام از مراقبان را تجربه کرده‌اند. تجارب تروماتیک می تواند منجر به ایجاد علائم BPD و مشکلات در تنظیم هیجانی گردد.
عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد BPD می‌تواند ارثی باشد. افرادی که سابقه خانوادگی BPD یا سایر شرایط سلامت روان را دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند. علاوه بر این، برخی از ناهنجاری‌های مغزی مانند تفاوت در ساختار یا عملکرد نواحی مغز درگیر در تنظیم هیجان، در افراد مبتلا به BPD مشاهده شده است.
عوامل محیطی: عوامل محیطی می توانند در ایجاد BPD نقش داشته باشند. محیط‌های خانوادگی آشفته، الگوی فرزندپروری نامناسب و ناکارآمد و وجود روابط ناپایدار در دوران کودکی می‌توانند منجر به بروزعلائم BPD شوند. بزرگ شدن در محیطی که در آن احساسات فرد نادیده گرفته می‌شود نیز ممکن است خطر ابتلا به BPD را افزایش دهد.
شرایط سلامت روانی همزمان: BPD اغلب با سایر اختلالات سلامت روان مانند افسردگی، اختلالات اضطرابی، اختلالات مصرف مواد و اختلالات خوردن همراه است. این شرایط می‌تواند علائم و چالش‌های پیش روی افراد مبتلا به BPD را پیچیده تر کند.
یادآوری این نکته مهم است که در حالی که این عوامل معمولا با BPD مرتبط هستند اما همه کسانی که آن‌ها را تجربه می کنند به این اختلال مبتلا نمی‌شوند. BPD یک وضعیت پیچیده است و علل آن ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی است.
علائم اختلال شخصیت مرزی
۱. احساسات شدید و ناپایدار: افراد مبتلا به BPD اغلب احساسات شدید و به سرعت در حال تغییر را تجربه می کنند که می‌تواند از چند ساعت تا چند روز طول بکشد. ممکن است این افراد غمگینی شدید، عصبانیت، اضطراب یا تحریک‌پذیری را تجربه کنند. این نوسانات عاطفی می‌تواند توسط رویدادهای به ظاهر جزئی ایجاد شود و کنترل آن دشوار است.
۲. افرادی که این اختلال را دارند، ممکن است ترس شدیدی از رها شدن یا طرد شدن توسط دیگران داشته باشند. به دلیل این ترس، ممکن است تمام تلاش خود را برای اجتناب از تنها ماندن به کار بگیرند. برای این منظور، ممکن است رفتارهای تکانشی مانند خشم و خشونت از خود نشان دهند یا به سمت روابط ناسالمی بروند.
۳. تصویر غیرثابت و تحریف شده از خود و هویت: افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ممکن است تصویر غیرثابتی از هویت خود داشته باشند. ممکن است در طول زمان تغییراتی را درباره هویت خود تجربه کنند و احساس کنند. احساس ناپایداری از می‌تواند منجر به احساس پوچی و سردرگمی هویتی شود.
۴. رفتارهای تکانشی و خود تخریبی: افراد مبتلا به BPD ممکن است رفتارهای تکانشی مانند رانندگی بدون احتیاط، سوء مصرف مواد، پرخوری یا رابطه جنسی ناامن داشته باشند. این رفتارها اغلب به عنوان راهی برای مقابله با احساسات شدید یا کاهش احساس پوچی استفاده می‌شود.
۵. روابط ناپایدار و آشفته: روابط ناپایدار و آشفته از ویژگی‌های اصلی افرادی هستند که با اختلال شخصیت مرزی (BPD) مبتلا هستند. افراد مبتلا به BPD معمولا دچار الگوهای رابطه‌ای ناپایدار و ناسالم هستند که می‌تواند منجر به مشکلات بزرگی در روابط شخصی، خانوادگی و اجتماعی آنان شود.
۶. احساس پوچی مزمن: افراد مبتلا به BPD ممکن است احساس پوچی و کسالت مداوم داشته باشند. همچنین ممکن است احساس خلل عمیق درونی و کمبود معنا در زندگی خود کنند. این پوچی می‌تواند موجب به رفتارهای تکانشی شود.
۷. خشم شدید و نامناسب: افراد مبتلا به BPD ممکن است در کنترل خشم خود دچار مشکل شوند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی (BPD) معمولا دچار مشکلات در کنترل خشم خود می‌شوند و ممکن است واکنش‌های نامناسبی نسبت به موقعیت‌ها نشان دهند. خشم شدید و نامناسب به همراه عدم توانایی در کنترل آن، یکی از ویژگی‌های این اختلال است.
نکته مهم: توجه به این نکته مهم است که همه افراد مبتلا به BPD همه این علائم را از خود نشان نمی‌دهند و شدت علائم می‌تواند متفاوت باشد. تشخیص BPD مستلزم وجود یک الگوی مداوم از این علائم است که به طور قابل توجهی بر عملکرد فرد تاثیر بگذارد.
علت بروز اختلال شخصیت مرزی چیست؟
بسیاری از متخصصان معتقدند عوامل زیر در بروز اختلال شخصیت مرزی موثر هستند:
عدم ثبات شخصیتی والدین
درگیری های شدید بین والدین
بی توجهی به احساسات فرد در دوران کودکی
طلاق والدین
نبود امنیت و دلبستگی در دوران کودکی فرد
درمان اختلال شخصیت مرزی
۱. درمان رفتاری مبتنی بر گفتگو (DBT): این درمان شامل درمان گروهی و فردی است که به طور خاص برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی طراحی شده است. هدف اصلی DBT آموزش مهارت‌های مدیریت و کنترل احساسات، اضطراب و بهبود در روابط است.
۲. طرح‌واره درمانی متمرکز بر اختلال شخصیت مرزی: این درمان به افراد کمک می‌کند تا الگوهای منفی در زندگی، ارتباطات، باورها و دیدگاه‌های خود را شناسایی و الگوهای مثبت را تقویت و توسعه دهند. هدف اصلی این درمان بهبود کیفیت زندگی است.
۳. درمان مبتنی بر ذهن‌سازی (MBT): این درمان بر تفکر قبل از عمل تاکید دارد و به افراد کمک می‌کند تا احساسات و افکار خود را درک کنند و الگوهای منفی را تغییر دهند.
۴. آموزش سیستم پیش‌بینی پذیری احساسی و حل مسئله (STEPPS): این درمان به صورت گروهی برگزار می‌شود و اعضای خانواده، دوستان و مراقبان فرد در آن مشارکت دارند. هدف اصلی آموزش STEPPS، افزایش پیش‌بینی پذیری احساسی و مهارت‌های حل مسئله است.
۵. روان‌درمانی مبتنی بر انتقال (TFP): درمانگر در این درمان نقش یک مدل و الگوی مثبت برای فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را برعهده می‌گیرد و به فرد در درک عمیق‌تر تجربیات و احساسات خود کمک می‌کند. روش‌های مشخصی در TFP استفاده می‌شود که شامل جلسات صحبت، مشارکت فعال فرد در فرایند درمانی، بررسی روابط و پیوندهای احساسی در زندگی فرد و توجه به پروتکل‌های خاصی برای حفظ حد مرز بین درمانگر و فرد می‌شود. این روش درمانی با هدف کمک به فرد در درک احساسات و مشکلات فردی و افزایش توانمندی او در مواجهه با آن‌ها است.
دارو
در حال حاضر هیچ دارویی توسط FDA برای درمان BPD تایید نشده است اما از برخی داروها برای کمک به کنترل علائم استفاده می‌شود.
داروهای ضد افسردگی
اینها می توانند به بهبود خلق و خوی افسرده، عصبانیت یا تکانشگری کمک کنند.
داروهای ضد روان پریشی
این موارد ممکن است برای افرادی که اغلب ارتباطشان با واقعیت قطع می شود مفید باشد.
تثبیت کننده های خلق و خو
اینها از تغییرات خلقی جلوگیری کرده و تحریک پذیری و پرخاشگری را کاهش می دهند.
چهارباور اشتباه درباره اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی نوعی بیماری روانی است که بسیاری از افراد درباره آن اشتباه فکر می کنند، در ادامه برخی از افکار و باورهای اشتباه درباره آن آورده شده است:
باور غلط ۱ : همه افراد مبتلا به اختلال BDP، قربانی کودک آزاری هستند
این باور کاملا اشتباه است، BDP قابل درمان است، روانپزشکان به وسیله روان درمانی می توانند شدت علائم این بیماری را کاهش دهند، و حتی بدون درمان علائم در برخی موارد کم می شود.
افرادی که این اختلال را درک نمی کنند فکر می کنند بخاطر سوءاستفاده جنسی و تجاوز این اتفاق می افتد. باید گفت این تجربه تلخ را برخی از افراد بیمار داشتند و در همه مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی اتفاق نمی افتد.
باور غلط ۲: BDP در نوجوانان و کودکان دیده نمی شود
چنین عقیده ای اشتباه است، زیرا اگر چه اختلال BDP در بزرگسالی دیده می شود ولی ریشه های این بیماری در دوران بلوغ و کودکی در حال شکل گیری است.
باور غلط ۳: BDP همان اختلال دوقطبی است
BDP و اختلال دو قطبی کاملا دو چیز متفاوتی از هم است با اینکه برخی علائم مشابه و یکسان دارند. بنابراین روش های درمانی مختلفی برای درمان هر یک به کار گرفته می شود.
باور غلط ۴: BDP فقط در زنان دیده می شود
مشاهدات قدیمی نشان می داد در زنان چنین اختلال BDP بیبشتر دیده می شود ولی آمارهای جدید،حاکی از آنست که این بیماری در مردان، نیز دیده می شود و تنها تفاوت این دو جنس به نشانه ها و علائم مربوط می شود که زنان علائمی مانند اختلالات خلق و خویی و احساس پوچی را از خود بروز می دهند درحالی که مردان به رفتارهای تکانشگری تمایل زیادی دارند.
نتیجه‌گیری
اختلال شخصیت مرزی (BPD) یک وضعیت سلامت روان پیچیده است که با احساسات ناپایدار، تصویر مخدوش از خود، مشکل در حفظ روابط پایدار و… مشخص می شود. در این نوشته به بررسی، علت بروز این اختلال، علائم و روش‌های درمان پرداختیم.